Mimo spadku inflacji wciąż mocno trzymamy się za portfele. W ostatnim czasie po oszczędności musiała sięgnąć niemal połowa badanych. Chociaż najoszczędniej żyją osoby najstarsze, to zwykle one mają najczęściej domy na własność. Z kolei kredytami związani są głównie ludzie w średnim wieku, najmłodsi najczęściej wynajmują lub mieszkają z rodzicami – wynika z badania „Finanse w czasach niepewności” zrealizowanego przez Autopay.
Do 61 proc. spadł odsetek osób odczuwających dotkliwie wzrost cen wynikający z inflacji, to różnica aż o 20 p.p. rok do roku. Według danych GUS, inflacja osiągnęła 18,4 proc. w lutym 2023, z kolei rok później wyniosła – 2,8 proc. Mimo to, ogólny odsetek osób odczuwających inflację zmienił się nieznacznie. Wciąż dotyczy dziewięciu na dziesięciu badanych.
Topniejące oszczędności
W ubiegłym roku 54 proc. Polek i Polaków w związku z sytuacją gospodarczą musiało sięgnąć po oszczędności. W tym roku wskaźnik spadł o 10 p.p., jednak co drugi ankietowany obawia się podobnej sytuacji w przyszłości – wynika z badania.
Okazuje się, że więcej niż jedną trzecią badanych (35 proc.) stać na życie bez większych wyrzeczeń. Z kolei dochody niemal co piątej osoby (18 proc.) pozwalają na wydatki oraz oszczędzanie na przyszłość. Jednej trzeciej badanych wystarcza na prawie wszystko, ale wymaga to oszczędnego gospodarowania budżetem.
Połowa osób biorących udział w badaniu deklaruje, że wydatki jej gospodarstwa domowego są większe niż wcześniej. Trzeba jednak zauważyć, że wskaźnik ten spadł wyraźnie w porównaniu do roku 2023 (o 21 p.p.). W tym samym czasie wzrosła – i to ponad dwukrotnie (44 proc.) – liczba osób twierdzących, że sytuacja nie zmienia się.
Czterech na dziesięciu respondentów na utrzymanie domu lub mieszkania przeznacza od jednej czwartej do niemal połowy budżetu domowego. Największym obciążeniem są rachunki za utrzymanie domu (71 proc.) oraz żywność i chemia domowa (69 proc.).
Jarosław Stankowski, zarządzający Business Unitem eCommerce & Retail w Autopay:
Mimo konieczności kontrolowania wydatków, 72 proc. Polek i Polaków deklaruje, że oszczędza pieniądze. Ten wskaźnik rośnie systematycznie od lat. Bezpieczeństwo finansowe ma dla nas coraz większe znaczenie, rośnie świadomość inwestycji z myślą o przyszłości.
Ostatnio realia z uwagi na inflację były niestety bardzo trudne i jak pokazują wyniki badania, wiele osób musiało sięgnąć po swoją finansową poduszkę, aby przetrwać trudny czas. Tegoroczny spadek inflacji sam w sobie nie rozwiązuje jeszcze problemów, oznacza tylko, że łatwiej będzie podołać bieżącym wydatkom i uzupełnić uszczuplone oszczędności.
Paradoks bogatego seniora
Połowa badanych posiada własny dom lub mieszkanie nieobciążone kredytem. Co szósta osoba spłaca kredyt zaciągnięty na ten cel, co siódma mieszka z rodzicami, a co ósma wynajmuje mieszkanie z rodziną lub bliską osobą.
Co czwarta osoba w średnim wieku ma dom lub mieszkanie, za który spłaca kredyt. Z rodzicami mieszkają najczęściej osoby najmłodsze oraz mieszkańcy wsi. Wśród osób najmłodszych co czwarta wynajmuje, a wśród mieszkańców największych miast co piąta.
O ile starsze osoby częściej niż młodsze żyją bardzo oszczędnie i odkładają pieniądze na większe zakupy, ich sytuacja jest najlepsza w kontekście mieszkaniowym. Widzimy paradoks w najstarszej grupy wiekowej, aż 79 proc. posiada dom lub mieszkanie i nie odczuwa presji związanej ze spłacaniem kredytu. Jednocześnie ta grupa, nominalnie bogata, żyje często tylko z emerytury i musi oszczędzać – wyjaśnia Stankowski.
Posiadanie własnego mieszkania deklaruje 45 proc. w średnim wieku i tylko 16 proc. wśród najmłodszych.
Bariery finansowe
Dwie najczęściej wymieniane bariery finansowe w codziennym życiu to wysokie koszty opieki zdrowotnej oraz wysokie koszty mieszkaniowe. Osoby najstarsze w większym stopniu dotknięte są kosztami związanymi ze zdrowiem. Wysokie koszty związane z utrzymaniem, wynajmem lub kupnem mieszkania najczęściej dotyczą mieszkańców największych miast – tak deklaruje niemal połowa ankietowanych z tej grupy.
Kobiety wskazują więcej barier finansowych niż mężczyźni, częściej mają problemy z utrzymaniem płynności finansowej czy koniecznością ograniczania wydatków. Z kolei osoby najmłodsze często uskarżają się na problemy z utrzymaniem płynności finansowej, co trzecia korzystała z ostatnim roku z pomocy finansowej.
Ponownej potrzeby skorzystania z pożyczki w przyszłości nie wyklucza co piąty najmłodszy ankietowany. Od dwóch lat rośnie odsetek osób pomagających finansowo rodzinie lub znajomym – udzieliło jej 27 proc. ankietowanych. Zwykle są to osoby najmłodsze i najstarsze, najczęściej mieszkające w średnich miastach.
Spokojne miasteczka
Tylko co czwarta osoba nie napotyka żadnych barier finansowych. Z drugiej strony podobna liczebnie grupa Polek i Polaków nie posiada żadnych oszczędności. 15 proc. badanych ma problemy z utrzymaniem płynności finansowej.
Z braku wyzwań finansowych najczęściej cieszą się mieszkańcy najmniejszych miejscowości. Inaczej jest wśród osób mieszkających w średnim lub największym mieście – w tym przypadku taka deklaracja dotyczy tylko – 22 i 23 proc. badanych.
***
Badanie “Finanse w czasach niepewności” zostało zrealizowane na zlecenie Autopay przez pracownię badawczą SATISFACE w marcu 2024 r. na reprezentatywnej grupie 1199 osób metodą CAWI.