52,9 procent – tyle osób w wieku 25-34 lat mieszka z rodzicami – wynika z najnowszych danych Eurostatu. To najgorszy wynik w historii badania. Czy więc „Bezpieczny Kredyt 2%” nie spełnił swojej roli? Nie był to idealny program, ale bez wątpienia dał możliwość zakupu własnych „czterech kątów” około 160 tysiącom młodych rodaków.
Ponad 2,5 miliona dorosłych Polaków mieszka w Polsce z rodzicami – sugerują szacunki HREIT oparte o dane Eurostatu i GUS-u. Wyliczenia te dotyczą tylko osób, które obchodziły już 25 urodziny, ale nie zdmuchiwały jeszcze na torcie 34 świeczek. Wyniki są o tyle zaskakujące, że mówimy o osobach, które przeważnie pracują. Dane Eurostatu sugerują, że wśród dorosłych Polaków mieszkających z rodzicami, dominują te zatrudnione (ponad 80 procent).
Ponad połowa dorosłych
W badanej grupie wiekowej na symboliczny krok w dorosłość nie zdecydowała się jeszcze ponad połowa (52,9 procent) osób. Nie ulega wątpliwości, że są to najgorsze dane w historii prowadzonego przez Eurostat badania, a więc od co najmniej kilkunastu lat. Nawet w dotychczas bardzo złym 2022 roku wynik był o prawie 2 pkt. proc. lepszy (51 procent).
Bezpieczny Kredyt 2% – skutki
Jest to jednak dość zaskakujące, bo przecież w 2023 roku działał najhojniejszy program mieszkaniowy skierowany do osób, które miały kupić pierwsze mieszkanie. „Bezpieczny Kredyt 2%” pozwalał wnioskować o hipotekę z dopłatą osobom z mniejszym dochodem niż ten wymagany przy standardowym długu.
Do tego obniżono koszty transakcyjne, a wkład własny do kredytu zastępowano gwarancją udzielaną przez BGK. A jakby i tego wszystkiego było mało, to i tak spłacane raty, były wyraźnie niższe niż przy zwykłym długu. Efekt był taki, że wnioski kredytowe, składane tylko w drugim półroczu 2023 roku, skutkowały udzieleniem około 100 tysięcy preferencyjnych kredytów – przypominają analitycy HREIT.
W kupionych w ten sposób 100 tysiącach nieruchomości zamieszka najpewniej ok. 2 razy więcej osób. Naturalne jest przecież, że w większości przypadków nawet w mieszkaniu kupionym przez singla, zamieszkają dwie osoby.
Zamiast spadać, rośnie..
W raportach PKO BP czy danych upublicznionych przez MRiT znajdziemy informacje, z których wynika, że w gronie beneficjentów programu tanich kredytów, dominowały osoby w wieku do 34 roku życia. Stanowiły one około 80-85 proc. osób korzystających z „Bezpiecznego Kredytu 2%”.
Z grubsza można się więc było spodziewać, że w wyniku działania „Bezpiecznego Kredytu 2%” powinno dojść do spadku odsetka dorosłych mieszkających w rodzicami. Jeśli “Bezpieczny Kredyt 2%” ułatwił wyprowadzkę z domu rodzinnego około 150-170 tys. osób z opisywanej grupy wiekowej, to odsetek mieszkających z rodzicami powinien spaść i to poniżej 50 procent.
Tak się jednak nie stało. Dlaczego?
Wytłumaczenia można szukać w metodologii badania prowadzonego przez europejski urząd statystyczny. Okazuje się bowiem, że dane dla Polski zbierane były w okresie od maja do lipca 2023 roku. To znaczy, że nie widać jeszcze w tych danych wpływu „Bezpiecznego Kredytu 2%” – szacuje HREIT.
Bartosz Turek, główny analityk HREIT:
Nawet więcej – poznaliśmy statystyki praktycznie z ostatniego momentu sprzed pozytywnego wpływu, który „Bezpieczny Kredyt 2%” powinien mieć na sytuację mieszkaniową młodych osób. Dopiero więc dane za rok kolejny mają szansę pokazać nam na ile faktycznie rządowy program pozwolił dorosłym rodakom na wyprowadzkę z domu rodzinnego.
Jeśli nasze szacunki są poprawne, to po zaledwie 6 miesiącach działania „Bezpiecznego Kredytu 2%” wciąż sporo, ale już nawet mniej niż połowa osób w wieku 25-34 mieszka z rodzicami. Czy tak faktycznie będzie zobaczymy jednak dopiero za rok, gdy poznamy kolejne dane. One wciąż mogą nie zawierać informacji o wyprowadzce części beneficjentów „Bezpiecznego Kredytu 2%” – szczególnie jeśli kupowali oni mieszkania w budowie.
I choć mamy szansę na poprawę opisywanych wskaźników, to wciąż sytuacja mieszkaniowa młodych Polaków nie wróciłaby do stanu sprzed epidemii. Trzeba mieć bowiem świadomość, że to właśnie w 2020 roku raptem odwrócił się trend, który w latach 2015-19 przekładał się na poprawę sytuacji mieszkaniowej Polaków. Zawirowania związane z epidemią i agresją Rosji na Ukrainę spowodowały jednak tak potężną nierównowagę na rynku mieszkaniowym (wzrost kosztów i niedopasowanie oferty do potrzeb kupujących), że sytuacja wyraźnie się pogorszyła.
Szczególnie dotknęło to osób młodych. To im najmocniej wydłużyła się droga do realizacji marzeń o własnym mieszkaniu. Dopiero dane, które podsumują sytuacje po „Bezpiecznym Kredycie 2%” mają szansę pokazać w tym względzie przynajmniej częściową poprawę.
Bartosz Turek