Widmo spowolnienia gospodarczego w kraju i na świecie, a przede wszystkim utrzymująca się wysoka inflacja sprawiają, że wśród Polaków wzrasta świadomość na temat edukacji ekonomicznej i chęć dbania o swoje finanse w perspektywie długoterminowej. Dlatego 98 proc. ankietowanych przyznaje, że odczuwa wzrost cen, a 46 proc. wskazuje na konieczność większego interesowania się wiadomościami gospodarczymi.
Jednocześnie 1/3 Polaków przyznaje, że pierwszoplanowym problemem jest zbyt mała wiedza o inwestowaniu, a 44 proc. wskazuje na to również w zakresie cyberbezpieczeństwa – wynika z badania „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2023″, opublikowanego przez Warszawski Instytut Bankowości i Fundację GPW w przededniu VII Kongresu Edukacji Finansowej i Przedsiębiorczości.
Problem ze spłatą swoich zobowiązań
W czasach turbulencji gospodarczych niemal wszyscy badani za najbardziej dotkliwą uznają wysoką inflację i wzrosty cen. Spadek wartości pieniądza w swoich portfelach Polacy starają się niwelować poprzez ograniczanie wydatków (85 proc.) i rezygnację lub zmianę dotychczasowego stylu życia (67 proc.). Większość badanych deklaruje również brak możliwości oszczędzania i inwestowania (82 proc.), w tym aż 91 proc. to osoby w wieku 35-44 lata. Prawie połowa 30- i 40-latków ma również problem ze spłatą swoich zobowiązań, a 16 proc. ogółu badanych deklaruje konieczność znalezienia dodatkowego źródła dochodu.
W świetle powyższych danych jeszcze bardziej istotna staje się potrzeba kształtowania właściwych postaw ekonomicznych. Zwłaszcza, że badani oceniają swoją wiedzę w tym zakresie średnio na 2,88 (w 5-cio stopniowej skali).
30 proc. z nich uznaje swoją wiedzę za bardzo i raczej małą, zaś prawie 1/3 jako dużą i bardzo dużą. Głównymi źródłami wiedzy o finansach i ekonomii, mimo spadku w ujęciu rok do roku, pozostają: Internet (spadek o 13 pp. do 61 proc.) i media (spadek o 1 pp. do 43 proc.). W porównaniu z ubiegłorocznym badaniem o 8 pp. wzrósł odsetek osób, które w tej kwestii polegają na instytucjach publicznych (do 32 proc.). Niezmiennie wysoko plasują się w tym zestawieniu również instytucje sektora finansowego i banki – wskazuje na nie 39 proc. respondentów – czytamy w raporcie.
Trzymać rękę na pulsie
W porównaniu do roku 2022 o 10 pp. spadł odsetek badanych, którzy za źródło wiedzy ekonomicznej wskazali uczelnie lub szkoły. W świetle tych odczytów wydaje się słuszne postawienie na edukację finansową w placówkach oświatowych poprzez plany wdrożenia od 1 września br. przedmiotu pn. Biznes i zarządzanie w szkołach ponadpodstawowych.
Wśród obszarów wymagających największej uwagi w kwestii uzupełnienia własnej wiedzy, Polacy – podobnie jak przed rokiem – wskazali cyberbezpieczeństwo (44 proc.) oraz inwestowanie (33 proc.). Istotny wzrost wskazań odnotowano w zakresie wiedzy nt. kredytów i pożyczek – 24 proc. (wzrost r/r o 6 pp.), a także systemu podatkowego – 23 proc. (wzrost r/r o 5 pp.) oraz oszczędzania – 19 proc. (wzrost r/r o 6 pp.).
Z pogarszającej się sytuacji gospodarczej Polacy wyciągają wnioski na przyszłość. Najczęściej wskazywane są te, związane z zarządzaniem finansami osobistymi – prawie co drugi respondent (46 proc.) zaznacza, że należy trzymać rękę na pulsie, bardziej interesując się wiadomościami gospodarczymi. 3 na 10 badanych wskazuje na konieczność dywersyfikacji oszczędności, a 1/5 respondentów twierdzi, że trzeba regularniej odkładać na tzw. czarną godzinę – wynika z sondy.
Ankietowani w poprawie poziomu wiedzy ekonomicznej widzą przede wszystkim praktyczny wymiar – najczęściej wskazują lepsze rozumienie mechanizmów gospodarczych (53 proc.), poprawę gospodarowania budżetem domowym (48 proc.) oraz większe poczucie bezpieczeństwa finansowego (45 proc.).
Wyniki tegorocznej edycji badania są odzwierciedleniem otoczenia, w jakim żyjemy i dążenia Polaków do niwelowania negatywnych konsekwencji zachodzących zmian. Staliśmy się bardziej ostrożni i coraz wyraźniej widzimy konieczność poszerzania wiedzy ekonomicznej. Wciąż odczuwalne skutki pandemii, coraz wyraźniejsze konsekwencje wojny w Ukrainie, spowolnienie gospodarcze i utrzymujący się wzrost cen dowodzą, że w świecie ciągłych zmian i niepewności lepiej być wyposażonym w rzetelną wiedzę – zauważa Waldemar Zbytek, Prezes Warszawskiego Instytutu Bankowości.
***
Dodajmy, że z badania „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2023″ wynika również, że Polacy mają dużo obaw co do inwestowania na giełdzie. Ponad 2/3 respondentów przyznaje się do braku wystarczającej wiedzy w tym zakresie. Badani wykazują także strach przed ryzykiem (27 proc.), obawy przed poniesieniem strat (26 proc.) oraz brak wystarczającego kapitału wyjściowego (19 proc.). Cieszą natomiast wskazania dotyczące sposobów długookresowego oszczędzania na emeryturę – niemal każdy badany zna przynajmniej jeden z nich. Wśród najczęściej wskazywanych dominują: PPK – 88 proc. (wzrost r/r o 3 pp.), IKE – 73 proc. (wzrost r/r o 1 pp.), PPE – 46 proc. (bez zmian r/r) oraz IKZE – 30 proc. – z najwyższym wzrostem r/r o 7 pp.