Zewnętrzne firmy audytorskie i kancelarie prawne wraz ze wsparciem audytorów wewnętrznych, prawników i menedżerów Banku przeprowadziły audyty działalności Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego za okres od stycznia 2016 r. do połowy lutego 2024 r.
Kluczowe ze stwierdzonych w ramach audytów nieprawidłowości dotyczą:
* wydatków na kampanie reklamowe,
* umów sponsorskich,
* naruszenia regulacji przy udzielaniu wsparcia przez Fundację PKO Banku Polskiego i istotne braki dokumentacyjne w tym zakresie,
* współpracy z kontrahentami,
* nieefektywnego zarządzania nieruchomościami,
* procedur zakupowych,
* zatrudniania pracowników i współpracowników, w tym tzw. antydatowania umów,
* zawierania umów z dostawcami.
Bank jest w trakcie wdrażania szeregu zaleceń audytorów zwiększających jakość zarządzania i poprawiających efektywność. Celem jest również wzmocnienie systemu kontroli i naprawienie konsekwencji nieprawidłowości w możliwie szerokim zakresie.
Efektem audytów były wnioski o nieudzielenie absolutoriów za 2023 rok dla byłych członków władz PKO Banku Polskiego oraz spółek zależnych: PKO TFI i PKO BP Finat.
Wyniki audytów posłużą za podstawę do złożenia 5 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Dotyczyć one będą podejrzenia niegospodarności oraz nieprawidłowości w obszarze nieruchomości, w polityce kadrowej Banku i spółek Grupy Kapitałowej, a także w zarządzaniu i nadzorze nad Fundacją PKO Banku Polskiego.
Firmy audytorskie i kancelarie
Audyty były realizowane etapami tak, aby zapewnić ich obiektywny wynik, czyli oparty na faktach i dokumentach oraz pracy zewnętrznych, niezależnych kancelarii prawnych. Firmy audytorskie, audytorzy wewnętrzni lub kancelarie prawne otrzymały dostęp do dokumentów oraz informacji, i na ich podstawie były przygotowywane raporty z audytów.
Następnie raporty analizowały zewnętrzne kancelarie prawne, które sporządzały opinie prawne. Kancelarie prawne biorą również udział w przygotowywaniu zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
Szymon Midera, prezes zarządu PKO Banku Polskiego:
Stwierdzone nieprawidłowości są nie tylko efektem łamania przepisów prawa lub regulacji wewnętrznych, ale również niestosowania standardów i dobrych praktyk w zarządzaniu powierzonym majątkiem. Jesteśmy instytucją finansową i długoterminowa stabilność oraz zaufanie naszych klientów, pracowników i akcjonariuszy są dla nas najważniejsze.
Dlatego wyniki audytów traktujemy z najwyższą powagą, obecnie koncentrując się na wdrażaniu zaleceń audytorów i wzmacnianiu systemu kontroli.
Wysokie wydatki na reklamy
Audytowi poddano ok. 40 procent wydatków na szeroko rozumiane działania marketingowe, w tym na zakup reklam oraz działania sponsoringowe. Audytorzy wskazali szczególnie na wzrost wydatków w 2019 r. i 2023 r. Wskazano także na przekazanie ok. 20 procent budżetu w 2019 r. na jedną ze stacji TV z oglądalnością na poziomie 0,5 procent widowni – przy jednoczesnej rezygnacji z emitowania reklam w stacjach telewizyjnych o wysokiej oglądalności.
Uwagę zwraca również finansowanie wydarzeń lub prywatnych firm i instytucji bez uprzedniego sporządzania adekwatnego uzasadnienia biznesowego lub wizerunkowego. Zdaniem zewnętrznych audytorów ich realizacja nosiła znamiona próby osiągnięcia określonych celów politycznych.
Nieprawidłowości w obszarze marketingu stanowią podstawę do zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa – z tytułu niegospodarności w zakresie wydatków oraz braku nadzoru nad nimi.
Niegospodarność w zarządzaniu nieruchomościami
W audytowanym okresie Bank podpisał długoterminowe umowy najmu dwóch budynków biurowych w Warszawie, jednocześnie nadal ponosząc wysokie koszty utrzymania i remontów posiadanych powierzchni biurowych. Ponadto, mimo zmiany modelu pracy w wyniku pandemii na pracę zdalną i związanego z tym długotrwałego istotnego spadku zapotrzebowania na biura, nie dostosowywano wielkości użytkowanej powierzchni do potrzeb.
Zastrzeżenia audytorów wzbudziła wysokość wydatków na adaptacje nowo wynajmowanych powierzchni biurowych, w tym m.in. znaczne niedoszacowanie kosztów, a także brak rzetelnego procesu badania rynku nieruchomości, analizowania rozwiązań alternatywnych i planowania takich inwestycji – zgodnego ze standardami rynkowymi dla wynajmu bardzo dużych powierzchni biurowych.
Wskazane w raportach audytorskich nieprawidłowości dotyczyły m.in. niegospodarności związanej z nową siedzibą centrali Banku w Warszawie oraz braku właściwego nadzoru nad realizacją tego projektu. Stanowi to podstawę do zawiadomienia organów ścigania.
Nieprzejrzyste procesy zakupowe
Główne zastrzeżenia audytorów w obszarze zakupów dotyczą m.in. braku zweryfikowanej listy dostawców oraz nieprecyzyjnych i ogólnie sformułowanych procedur zakupowych. Pozostawiały one swobodę interpretacyjną oraz częściową uznaniowość w podejmowaniu decyzji o współpracy lub zawierania transakcji z podmiotami zewnętrznymi.
Zastrzeżenia audytorów wzbudziła przede wszystkim współtworzona i finansowana m.in. przez Bank działalność Polskiej Fundacji Narodowej (PFN). Od jej powołania w 2016 r. PKO Bank Polski przekazał na jej rachunki łącznie 35 mln zł, a w trakcie audytów nie potwierdzono prowadzenia dokumentacji świadczącej o sprawowaniu przez Bank jakiegokolwiek nadzoru w tym zakresie.
Polityka kadrowa
Zastrzeżenia audytorów w obszarze polityki kadrowej dotyczą m.in. procesów rekrutacji (np. braków wniosków rekrutacyjnych, czy braku precyzyjnego wskazywania wymagań do pracy).
Audytorzy wskazali również na wykorzystywanie niestandardowych i odbiegających od stosowanych wówczas w Banku warunków w umowach o pracę i umowach zleceń, przyznawania w nich dodatkowych świadczeń finansowych lub braku zgłaszania konfliktu interesów.
Nieprawidłowości w aneksowaniu umów o pracę, które wydłużały okres wypowiedzenia i zmieniały okres zakazu konkurencji oraz wątpliwości co do terminów i okoliczności związanych z podpisywaniem tych aneksów stanowią uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa.