Po trzech latach wyjątkowo wysokiego wzrostu (7,7 procent średnio rocznie) aktywa finansowe niemieckich gospodarstw domowych spadły o 4,8 procent do 7462 mld EUR w 2022 r. I nawet dobre wyniki giełdowe pod koniec roku nie mogły zrekompensować strat z pierwszych trzech kwartałów. W ujęciu realnym spadły one o 13,5 procent w 2022 r. Dla porównania, nawet na początku światowego kryzysu finansowego w 2008 r. straty aktywów wyniosły 4,5 procent.
Co więcej, w opinii Allianz Trade nadmierne oszczędności istnieją teraz tylko na papierze; gwałtowny wzrost inflacji zniweczył wszystkie zyski z pandemii. I podczas gdy wartości nominalne są o 10,2 procent wyższe niż na koniec 2019 r., aktywa finansowe straciły na wartości realnie 2,1 procent.
Straty na papierach
Podczas gdy aktywa ulokowane w akcjach wyraźnie odczuły skutki zawirowań na rynku kapitałowym to dłużne papiery wartościowe oraz należności emerytalne i ubezpieczeniowe ucierpiały z powodu rosnących stóp procentowych. Straty na papierach wartościowych wyniosły 277,6 mld EUR, a na produktach ubezpieczeniowych i emerytalnych 410,4 mld EUR.
W ujęciu rocznym stan aktywów spadł odpowiednio o 7,8 i 12,4 procent. Z kolei depozyty bankowe wykazały wzrost (3,6 procent). Ta klasa aktywów jest nadal zdecydowanie najpopularniejsza w Niemczech (42,6 procent wszystkich aktywów finansowych), podczas gdy 30,3 procent przypada na aktywa ubezpieczeniowe i emerytalne, a 26,7 procent na papiery wartościowe.
Popularne papiery dłużne
Napływ nowych oszczędności wyniósł w 2022 r. 297,8 mld EUR, czyli o prawie 22 procent mniej niż rok wcześniej, ale wciąż o ponad jedną piątą powyżej wieloletniej średniej (2012-2022). Z tego historyczne 36,6 procent trafiło do papierów wartościowych, co stawia je na równi z ulubionymi depozytami bankowymi (36,5 procent).
W sumie niemieccy oszczędzający kupili w zeszłym roku akcje i fundusze inwestycyjne za kwotę 109 mld EUR – o około 19 procent mniej niż w 2021 r., ale wciąż ponad dwukrotnie więcej niż średnia długoterminowa. Pomimo wszystkich kryzysów i niepewności minionego roku, niemieckie gospodarstwa domowe pozostały wierne wciąż jeszcze nowemu sentymentowi do produktów rynku kapitałowego.
Co więcej, Niemcy odnowili też starą miłość – nabyli papiery dłużne w wyjątkowych kwotach (26,4 mld EUR), bo stały się one bardziej atrakcyjne na tle podwyżek stóp procentowych; 70 procent z nich zostało zakupionych w drugiej połowie roku. Ostatni raz ta kategoria zanotowała większy napływ w 2006 r. (42,4 mld EUR). Od tego czasu oszczędzający sprzedali dłużne papiery wartościowe o wartości 133,3 mld EUR. Wpływy pieniężne do produktów ubezpieczeniowych i emerytalnych spadły o 10 procent w ciągu 2021 r. do 89,9 mld EUR, ale nadal były nieco powyżej długoterminowej średniej (87,0 mld EUR) – czytamy w opracowaniu.
Niechęć do zmiany
Wzrost wartości depozytów bankowych do 3183 mld EUR był w dużej mierze spowodowany silnym, choć spadającym, napływem netto nowych oszczędności, podczas gdy dochody odsetkowe wyniosły zaledwie 2,7 mld EUR, czyli 32 EUR na mieszkańca. Niemniej jednak udział depozytów bankowych w portfelu aktywów wzrósł nawet o niecałe 3 punkty procentowe w ciągu ostatniej dekady.
Dodajmy, że od około lipca ubiegłego roku na horyzoncie dla oszczędzających, którzy stawiają na bezpieczeństwo, znów pojawiło się słońce: w przypadku nowych transakcji średnie oprocentowanie depozytów terminowych wzrosło do 1,56 procent w 2022 r. (wobec 0,08 procent w 2021 r.), a nawet do 1,98 procent w lutym.
Ale jeśli chodzi o inwestowanie pieniędzy to Niemcy wcale niekoniecznie szybko przechodzą na bardziej atrakcyjne oferty. Do końca 2022 r. nadal utrzymywali ponad dwie trzecie swoich środków na nieoprocentowanych depozytach jednodniowych; od zmiany stóp procentowych w lipcu ubiegłego roku przesunęli średnio tylko około 1 procent depozytów jednodniowych miesięcznie na bardziej atrakcyjne depozyty z ustalonym terminem zapadalności. Ta zmiana wygenerowała dochód odsetkowy w wysokości 176 mln EUR (od sierpnia do lutego). W ten sposób stracono ok. 2,6 mld EUR potencjalnego dodatkowego dochodu z odsetek – wynika z szacunków.
Historycznie niski zwrot
W efekcie, w 2022 r. kurczące się dochody z inwestycji przełożyły się na historycznie słaby wynik w zakresie osiąganej rentowności aktywów. Nominalna ukryta stopa zwrotu, odnosząca się do łącznej sumy zysków (i strat) z wartości i dochodów z inwestycji w odniesieniu do portfela aktywów, spadła do -7,8 procent, a zatem była nawet znacznie niższa od odnotowanej w 2008 r. (-4,0 procent).
Na koniec dodajmy jeszcze, że aktywa finansowe netto spadły w ciągu ostatniego roku o historyczne 8,1 procent (6,4 procent w 2008 r.). Mimo tego w przeliczeniu na mieszkańca Niemiec posiada 63 760 EUR (netto) czyli kwotę wciąż mało wyobrażalną dla przeciętnego Polaka.