W ciągu najbliższych miesięcy Polska musi dostosować swój wysoce nieefektywny obecnie system rozszerzonej odpowiedzialności producenta do wymogów unijnych. Zobowiązuje nas do tego (jak samo jak inne kraje członkowskie UE) przyjęty w 2018 roku tzw. pakiet odpadowy. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wciąż pracuje nad przepisami w tym zakresie. Prawdopodobnie przyjęty zostanie model słowacki – tam recyklomaty działają już w sklepach i marketach.
Eksperci nie mają wątpliwości, że obecny system zbiórki odpadów opakowaniowych jest nieefektywny i musimy rozwijać recykling odpadów. Nie tylko zresztą w Polsce – rocznie, tylko 2 procent opakowań plastikowych produkowanych na całym świecie jest ponownie wykorzystywanych do produkcji takich samych lub podobnych produktów. Taki wynik to katastrofa.
Pakiet odpadowy
Przypomnijmy, że UE przyjęła w 2018 roku tzw. pakiet odpadowy, czyli nowelizację sześciu dyrektyw kluczowych z punktu widzenia rynku gospodarowania odpadami. Ma on przybliżyć państwa członkowskie do wdrożenia gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Jednym z ważniejszych elementów tego pakietu jest właśnie tzw. rozszerzona odpowiedzialność producentów (ROP). Zakłada ona, że producenci będą zobowiązani wziąć odpowiedzialność za cały cykl życia swoich opakowań – od projektu, poprzez produkcję, aż po zagospodarowanie odpadów. Innymi słowy: przedsiębiorstwa będą musiały współdzielić koszty selektywnej zbiórki, recyklingu i utylizacji odpadów, które powstały z ich produktów. Dziś odpowiedzialne są za to gminy, które przerzucają opłaty na mieszkańców. Tę sytuację należy zmienić.
Na szybką rynkową zmianę liczą więc gminy i ich mieszkańcy oraz firmy działające w branży, m. in. TOMRA Collection – firma dostarczająca narzędzia pozwalające zamykać obiegi surowcowe – urządzenia (recyklomaty) służące do zwracania opakowań po napojach, nadających się do ponownego przetworzenia.
Recyklomaty TOMRA Collection działa w ponad 40 krajach na świecie, zbierając rocznie przeszło 40 miliardów opakowań po napojach, a każdego roku korzysta z nich 2 miliardy konsumentów. Recyklomaty są projektowane do zbierania opakowań po napojach plastikowych, aluminiowych i szklanych – podaje spółka.
TOMRA liczy teraz na operacje i działanie na polskim rynku, który uważa za bardzo perspektywniczny.
Czekanie na projekt
Obecnie cała branża oczekuje projektu ustawy dotyczącej systemu kaucyjnego. Liczymy, że przy odpowiednio zaimplementowanych przepisach, ruszy on już za 2 lata – w 2025 roku. Jest to duża zmiana nie tylko dla detalistów, ale także w dotychczasowych przyzwyczajeniach konsumentów. Dlatego, opierając się na naszych doświadczeniach zebranych z kilkudziesięciu rynków na świecie, w których system kaucyjny funkcjonuje i generuje wysokie 90%-owe poziomy zbiórki opakowań po napojach, chcielibyśmy podzielić się tą wiedzą – tłumaczy Konrad Robak, Country & Business Development Manager Poland w TOMRA Collection.
I dodaje, że każdego roku, maszyny TOMRA zbierają ponad 40 miliardów pustych opakowań po napojach zwracając kwoty kaucji konsumentom lub przekazując je na cele charytatywne co ma duże znaczenie.
Odpady jako cenne surowce
Warto dodać, że firmy zajmujące się przetwarzaniem zużytych opakowań mają przed sobą dobre lata, bo dostarczają urządzenia do zwracania opakowań po napojach – plastikowych, aluminiowych i szklanych, aby móc je przetworzyć na nowe butelki czy puszki oraz ponownie wykorzystać.
Dzięki temu zmieniają i kształtują podejście konsumentów sprawiając, że zaczynają oni traktować odpady jako cenne surowce. Dzięki temu, zmniejsza się nie tylko zapotrzebowanie na surowce naturalne, ale także ilość odpadów, które trafiają na ulice, oceany czy wysypiska.
A co konsument otrzyma w zamian za oddane opakowanie? Otóż systemy kaucyjne na opakowania po napojach działają poprzez dodanie niewielkiej dodatkowej kwoty kaucji do ceny napoju – np. w plastikowych/szklanych butelkach i aluminiowych puszkach – która jest zwracana konsumentowi, gdy oddaje on puste opakowanie po napoju do punktu zwrotu. Dodanie wartości finansowej do zużytego opakowania jest motywatorem do zwrotu i, co najważniejsze, uświadamia, że opakowania są cennym zasobem, który można wielokrotnie wykorzystać. W większości krajów, w których funkcjonuje system kaucyjny, konsumenci wykorzystują zwróconą kaucję do zapłacenia za artykuły spożywcze w sklepie, w którym zwrócili pojemniki.