Banki w Europie Środkowo-Wschodniej utrzymują wysoką rentowność, ale aktywność na rynku fuzji i przejęć w 2024 roku wyhamowała. Jak wynika z raportu „CEE Banking M&A Study 2024” opracowanego przez Deloitte, w regionie sfinalizowano jedenaście transakcji M&A, z czego dwie dotyczyły Polski. Jednocześnie sektor nadal się rozwijał – łączna wartość aktywów wzrosła do 2,1 bln EUR (+3,7 proc. r/r), a średni zwrot na kapitale (ROE) osiągnął 18,5 proc.
Ograniczona liczba przejęć to efekt dobrej kondycji banków, zmniejszonej presji na sprzedaż aktywów oraz działań banków centralnych, które ograniczyły płynność i utrudniły finansowanie akwizycji. W Polsce, gdzie sektor pozostaje jednym z najbardziej rozdrobnionych w regionie, banki skupiały się na dostosowaniu modeli biznesowych do nowych regulacji i warunków rynkowych.
Ocena kondycję banków
Siódma edycja raportu Deloitte analizuje dynamiczny sektor bankowy Europy Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem fuzji i przejęć.
Wykorzystując dane makroekonomiczne z EIU, raport ocenia kondycję banków w 14 krajach regionu, uwzględniając specyfikę lokalnych rynków. Analiza obejmuje najważniejsze wskaźniki finansowe, takie jak rentowność, penetracja kredytowa oraz koszty operacyjne i ryzyka, z uwzględnieniem wpływu kursów walutowych.
Ponadto, raport Deloitte skupia się na trendach napędzających aktywność M&A, takich jak ramy restrukturyzacji i likwidacji oraz rynek IPO.
Wzrost polskiego sektora bankowego
Pomimo trudności wynikających z sytuacji międzynarodowej, polska gospodarka w 2024 roku wykazała się wysoką odpornością oraz stabilnym tempem rozwoju.
Wzrost PKB na poziomie 2,9 proc. stanowi solidną podstawę dla rozwoju krajowego sektora finansowego, co potwierdza 10,3-procentowy wzrost aktywów w latach 2022–2023, utrzymujący się na stabilnym poziomie odsetek kredytów zagrożonych (5,1 proc.) oraz wysoki współczynnik adekwatności kapitałowej (21,2 proc.).
Przemysław Szczygielski, partner, usługi dla sektora finansowego, Deloitte:
Równocześnie, w obliczu możliwych zmian gospodarczych, kluczowe pozostaje ostrożne zarządzanie szeroko rozumianym ryzykiem kredytowym, operacyjnym czy specyficznym dla Polski ryzykiem prawnym. Dodatkowo, sektor finansowy w Europie Środkowo-Wschodniej musi zmierzyć się z globalnymi niepewnościami, jednak wysokie stopy procentowe generują znaczną część zysków poprzez marżę odsetkową.
Aby utrzymać wzrost i rentowność w perspektywie średnioterminowej, niezbędna będzie odporność i zdolność adaptacji czy przygotowanie do nowych warunków. Banki powinny skupić się na strategicznym dostosowaniu, efektywnym zarządzaniu kosztami oraz wykorzystaniu transformacji cyfrowej.
Bez znacznego ograniczenie ryzyka prawnego oraz zwiększania przewidywalności i przyjazności otoczenia prawnego, będzie trudno o nowych inwestorów systemowych. Należy oczekiwać zmian w sektorze, które będą efektem konsolidacji na poziomie międzynarodowych grup finansowych.
Strategie wzrostu
Konsolidacja rynku bankowego w Europie Środkowo-Wschodniej, w tym w Polsce, stanowi kluczową strategię adaptacyjną wobec zmieniających się warunków gospodarczych i regulacyjnych. W obliczu spowolnienia wzrostu kredytów, normalizacji polityki pieniężnej i rosnącej konkurencji, banki dążą do zwiększenia skali działania.
Polska, Czechy i Węgry pozostały największymi rynkami, odpowiadając za ponad 63 proc. łącznych aktywów branży w regionie. Rozdrobniona struktura branży bankowej Europy Środkowo-Wschodniej, charakteryzująca się znaczną liczbą mniejszych graczy z ograniczonymi udziałami rynkowymi, nadal stwarza atrakcyjne możliwości dla większych grup finansowych, dążących do zwiększenia skali i rentowności poprzez przejmowanie mniejszych konkurentów – wynika z raportu.
Piotr Domański, partner w dziale Advisory, lider zespołu Wycen i Modelowania, Deloitte:
Chociaż liczba transakcji M&A w sektorze bankowym była w 2024 r. niższa niż w poprzednich latach, proces konsolidacji w regionie postępował, szczególnie na Węgrzech, w Serbii i Czechach.
Spadek liczby transakcji wynikał głównie z otoczenia makroekonomicznego, w tym wysokich stóp procentowych, które poprawiły rentowność sektora, odraczając potrzebę poszukiwania inwestorów przez słabsze podmioty.
Z drugiej strony rozdrobniona struktura sektora bankowego w Europie Środkowo-Wschodniej w dalszym ciągu wspiera działania konsolidacyjne.
Polska liderem innowacji fintech
W Polsce szybko rozwija się sektor fintech, w którym działa już 368 firm. To dwa razy więcej niż w 2018 roku. Rozwój ten był napędzany rosnącym popytem na cyfrowe usługi finansowe, dostępnością wykwalifikowanych specjalistów oraz zmieniającymi się preferencjami konsumentów, coraz bardziej zorientowanych na rozwiązania mobilne i online.
Współpraca między startupami a instytucjami bankowymi okazała się istotnym czynnikiem napędzającym rozwój sektora fintech w Polsce w 2024 roku. Synergia ta umożliwiła połączenie innowacyjnych pomysłów z zasobami i doświadczeniem banków, co przyspieszyło wdrażanie nowych technologii i usług – dodaje Szczygielski.
Spadek inwestycji w fintech
W całej Europie branża fintech doświadcza spowolnienia inwestycyjnego, co wymusza na firmach skupienie się na zrównoważonym wzroście i efektywności operacyjnej. Jednocześnie, podobnie jak w innych krajach regionu, polskie podmioty muszą mierzyć się z wyzwaniami regulacyjnymi i cyberbezpieczeństwem oraz dostosowywać się do zmieniających się nastrojów inwestorów, którzy coraz częściej kierują swoje środki w stronę sztucznej inteligencji i czystych technologii.
Mimo globalnych wyzwań, takich jak spadek inwestycji w fintech, polski rynek technologii finansowych, choć wciąż stosunkowo młody, wykazuje wyraźne oznaki dojrzewania. W 2024 roku największą grupę (54 proc.) stanowią firmy założone w latach 2011–2020.
Jednocześnie, organizacje działające na rynku dłużej niż od 2010 roku stanowią imponujące 84 proc. wszystkich fintechów w Polsce. Te dane wskazują na stabilizację i rozwój sektora, gdzie obok nowych, dynamicznie rozwijających się firm, silną pozycję mają też te z ugruntowaną historią.