Tworzywa sztuczne niepoddane recyklingowi zanieczyszczają środowisko i zwiększają emisję CO2. Tymczasem w Polsce wprowadzający opakowania na rynek nie ponoszą odpowiedzialności finansowej za ich segregację i recykling, a wprowadzający płacą najniższe stawki w Europie. W Polsce jest to 5euro/tona. Dla porównania, w Austrii opłaty są określone na poziomie 630€/t, Belgii 426€/t, Niemczech 1263€/t, Francji 346€/t, Czechach 206€/t, na Litwie 177€/t, a w Słowenii 195€/t.
Brak świadomości odnośnie prawidłowej segregacji odpadów wpływa na ich słabą jakość. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego za rok 2020 wynika, że około 63 procent odpadów to zmieszane, które ze względu na brak możliwości poddania procesowi recyklingu (albo zbyt wysoki koszt) zwykle kończą na wysypiskach.
Zdaniem branżowych ekspertów do 2023 roku należy dostosować wysokość kosztów netto, zgodnie z art. 8a dyrektywy unijnej, do specyfiki polskiej gospodarki, gdyż branża recyklingu potrzebuje finansowego wsparcia.
Co należy zrobić?
Ich zdaniem należy też szybko usprawnić udrożnianie systemu recyklingu w Polsce m. in. poprzez radykalny wzrost stawek dla podmiotów wprowadzających. Poza tym trzeba wprowadzić postulaty i regulacje, które są kluczowe dla zmian trudnej obecnie sytuacje. Oto co należy zrobić:
• Skutecznie przeciwdziałać nadmiernemu wykorzystywaniu surowców pierwotnych, jednocześnie zmierzając do rozszerzenia obowiązku wykorzystania surowców wtórnych.
• Koszt – szacowane koszty związane z samym tylko uruchomieniem zakładów przetwarzania odpadów z tworzyw sztucznych, które umożliwią osiągnięcie unijnych poziomów recyklingu, sięgną 3,44 mld zł w latach 2020-2028 oraz dodatkowo 0,86 mld zł w okresie 2029-2034
• W Polsce występują najbardziej restrykcyjne w UE przepisy dla przedsiębiorców w branży gospodarki odpadami – do zmiany
• Szara strefa dotyczy przedsiębiorców, którzy uzyskują dochody z prowadzenia działalności gospodarczej z naruszeniem obowiązujących przepisów, np. bez odpowiedniego zgłoszenia lub zezwolenia. Szara strefa występuje wśród przedsiębiorców wprowadzających opakowania na rynek które niezarejestrowane w BDO nie ponoszą opłat za wprowadzane opakowania
• Należy złagodzić dodatkowe obostrzenia nałożone na recyklerów wprowadzone w 2017 i 2018 roku
• Bariery utrudniające recykling tworzyw sztucznych to jakość odpadów wykorzystywanych do procesu recyklingu i cena produktu pochodzącego z przetworzenia (recyklatu) w porównaniu z pierwotnym odpowiednikiem. Należy je znieść
• Zmiana przepisów legislacyjnych, które mogą ograniczyć problem różnorodności opakowań z tworzyw sztucznych
• Wprowadzanie zachęt podatkowych zmierzających do obniżenia kosztów produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu.
• Recykling powinien być wykonywany lokalnie – samorządy zgodnie z zasadą bliskości, kierując się racjonalnym gospodarowaniem, powinny podjąć współpracę z lokalnymi recyklerami
• Koszty utylizacji odpadu resztkowego, powstającego w zakładzie recyklingu są zbyt duże
Recykling a środowisko
Obecnie koszty zbiórki ponoszą mieszkańcy gmin i bez względu na to ile konsumują, płacą tyle samo za zagospodarowanie śmieci. Uwzględnienie opłaty opakowaniowej w produkcie powoduje, że konsumenci płacą tylko za wykorzystywane opakowania. Wprowadzenie ROP (Rozszerzona Odpowiedzialność Producentów) sprawi, że koszty obciążą wprowadzających, a mieszkańcy nie będą niesprawiedliwie obciążani kosztami za odpady zbierane selektywnie.
Według zasady popytu i podaży powinno nastąpić obniżenie kosztów. Koszty wprowadzenia ROP powinny być dla konsumentów neutralne (niższe opłaty za śmieci, wyższe opłaty za produkt). ROP (większa segregacja+więcej recyklatów) = tańsze opakowania czyli niższa inflacja – ocenia branża.
Recykling powoduje to, że mniej śmieci trafia na wysypiska i spalarni oraz daje surowiec do produkcji opakowań, dzięki czemu zmniejsza się ilość surowców pierwotnych. Dlatego jest to tak ważne i kluczowe do wprowadzenia. Dodajmy, że rocznie na świecie zużywa się ponad 300 mln ton tworzyw sztucznych.